“Alle huisartsen in PaTz groepen”
Een inspirerend voorbeeld van versterkende samenwerking
Het optimaliseren van de palliatieve zorg thuis op lokaal niveau is dé drijfveer achter Stichting PaTz (Palliatieve Zorg Thuis). Hiervoor zijn PaTz groepen opgericht die bestaan uit ten minste huisartsen, (wijk)verpleegkundigen en een in palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverlener. Samen bespreken zij patiënten in de palliatieve fase en/of een thema binnen de palliatieve zorg. PaTz ambassadeurs, Netwerken Palliatieve Zorg en partners in de regio slaan de handen inéén om het PaTz gedachtegoed te verspreiden. Het resultaat is versterkende samenwerking waarin ruimte ontstaat voor inspirerende initiatieven.
Deze maand op het PaTz podium: de samenwerking tussen regioadviseur Stichting PZNL Greet van de Zweep en PaTz ambassadeur en (kader)huisarts Steven van Os. Zowel Greet als Steven werken in de regio Midden-Nederland. Samen maken ze deel uit van de trekkersgroep PaTz in Septet en verspreiden ze met veel plezier de PaTz werkwijze.
Steven van Os is 4 dagen per week huisarts in een praktijk in Waardenburg, de enige kaderarts palliatieve zorg in de regio. Als consulent palliatieve zorg en als PaTz ambassadeur is hij betrokken bij verschillende PaTz groepen. Zo werkt hij als PaTz consulent bij de PaTz groep in Tiel en heeft hij de PaTz groep in Culemborg geholpen met de oprichting.

Greet van der Zweep is regioadviseur bij Stichting PZNL voor de regio Septet. Ze heeft ervaring als netwerkcoördinator en altijd al speciale aandacht gehad voor PaTz. Zo is ze ook betrokken geweest bij de uitrol van de pilot PaTz-portal van Rotterdam naar de rest van Nederland.

Samenstelling taakgroep PaTz regio Septet
De trekkersgroep (ook wel Taakgroep PaTz genoemd) Septet kent naast Greet en Steven nog vier andere leden: PaTz ambassadeurs Erica van Maanen en Laetitia Schillemans, netwerkcoördinator Nienke Goemaat namens alle netwerken uit Septet en Denise Seelen als ROS-adviseur. Ze komen vier keer per jaar samen en onderzoeken hoe ze in de regio zo veel mogelijk Patz groepen kunnen starten, dPaTz groepen kunnen ondersteunen en hoe de PaTz werkwijze slim ingezet kan worden om andere projecten en initiatieven op het gebied van palliatieve zorg te implementeren en te borgen. In de taakgroep brengt iedereen zijn kennis in vanuit de eigen discipline.
Wat is een trekkersgroep?
PaTz stimuleert het opzetten van trekkersgroepen in de regio (een voorbeeld is de Taakgroep PaTz in Septet). In een trekkersgroep informeren regionale partners elkaar, signaleren en initiëren zij kansen waar de PaTz werkwijze een hulpmiddel voor kan zijn (proactieve zorg, deskundigheid vergroten bij generalistische zorgverleners, verbinding maken tussen domeinen en de samenwerking te vergroten). Deze regionale partners zijn de netwerkcoördinatoren en PaTz ambassadeur(s) waarbij ook anderen kunnen aanschuiven, zoals projectleiders van huisartsenzorggroepen, de ROS-adviseur, eventueel iemand van een VVT in de regio, etc. Iedere regionale/lokale partij is zich bewust van zijn rol en expertise (agenderen, organiseren, trekker, inhoudelijke expertise) en wat de ander te bieden heeft. In een trekkersgroep wordt verbinding gemaakt tussen de verschillende partijen, worden elkaars doelen helder, wat er speelt en nodig is in de regio en hoe je hierin samen elkaar kunt versterken. Idealiter hebben zij 1x per kwartaal een uur (digitaal) overleg om elkaar te informeren, te sparren over knelpunten en kansen en hoe ze elkaar daarbij kunnen helpen. Hiervoor is het nodig dat de regionale partners weten van het bestaan van PaTz-ambassadeurs en op welke wijze zij ingezet kunnen worden in de regio.
Focuspunten taakgroep
Steven: “Als taakgroep hebben we vijf focuspunten: meer PaTz groepen opstarten, bestaande PaTz groepen ondersteunen, nieuwe PaTz groepen stimuleren, inhoudelijke versterking realiseren van bestaande PaTz groepen en ondersteuning bieden bij de financiering van de samenwerking, bijvoorbeeld met behulp van de –prestaties. Steven: “Dat vraagt om blijvend analyseren, etaleren van best practices en onderzoeken hoe we beter van én met elkaar kunnen leren.” Greet: “In de taakgroep proberen we op een creatieve manier de bestaande hobbels zoals financiering en het tekort aan tijd te overbruggen. Deze ideeën delen we met de regio zodat zij die in de praktijk oppakken.”
Steven: “Momenteel brengen we en verpleegkundig (vk) specialisten in kaart. We willen hen enthousiasmeren voor de rol van PaTz consulent.” Greet: “Ook hebben we de kaderartsen in opleiding in het vizier. Zodra zij de opleiding afronden benaderen we hen om een PaTz groep te starten.” Steven heeft, als ambassadeur en lid van de taakgroep, ook Stichting PaTz ondersteund bij de landelijke webinar over het opzetten van een PaTz groep. Steven: “Deelnemers ervaren deze bijeenkomst als duidelijk: het blijkt een fijne samenvatting te zijn van de informatie die ze bijvoorbeeld op de website vinden.’
Kennis delen en ophalen
Greet is gespreksleider, faciliteert de bijeenkomsten en ze brengt landelijke kennis naar de regio. Greet: “Als regioadviseur bij Stichting PZNL krijg ik informatie over bijvoorbeeld de TAPA$ prestaties in Haaglanden en het IZA plan. Door deze kennis te delen in de trekkersgroep laat ik mijn meerwaarde zien. Hierdoor weten ze mij ook te vinden voor andere vraagstukken.” En het werkt ook andersom. Greet vertelt: “Door deelname aan de trekkersgroep haal ik ook veel op. Het levert mij veel inzicht in de regio op, zoals de kennis over hoe het zorgveld werkt en hoe PaTz groepen functioneren. Samen met mijn collega regioadviseurs begeleiden we consultatieteams en werken we samen met de netwerken, het consortium en het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II). De PaTz-methodiek past daar naadloos in.”
Steven vervult zijn rol als PaTz ambassadeur binnen de trekkersgroep met passie. Hij denkt mee over veel onderwerpen rondom PaTz en palliatieve zorg. Zowel praktisch als op beleidsniveau. Steven vertelt: “Binnen mijn zorggroep en voor de regio hebben we PaTz als speerpunt op de agenda gezet voor de komende vijf jaar.” Omdat de zorggroepen niet vertegenwoordigd zijn binnen de trekkersgroep gaat Steven (met zijn collega PaTz ambassadeurs) naar de zorggroepen toe en enthousiasmeert hij zijn collega’s door daar meer over PaTz te vertellen. Steven ervaart ook kennisdeling als meerwaarde van zijn deelname aan de taakgroep. Steven: “Ik hoor hoe het in andere regio’s in Septet gaat en leer veel van de andere PaTz ambassadeurs, bijvoorbeeld hoe zij omgaan met financiering en hoe zij huisartsen enthousiasmeren.”
Informatiebijeenkomst
Een informatiebijeenkomst organiseren doet Steven slim door aan te sluiten bij bestaande bijeenkomsten, waar generalistische 1e lijns zorgverleners al aanwezig zijn.PaTz op de agenda komt. Zo sloot hij eerder aan bij een FTO (Farmacotherapeutisch Overleg) en HAGRO-overleg. Steven: “PaTz bijeenkomsten organiseren is een investering waarbij de deelnemer uiteindelijk sneller kan signaleren en proactiever palliatieve zorg kan bieden. Je wordt geïnspireerd hoe je de taken binnen palliatieve zorg kan verdelen onder collega’s. Hiermee win je uiteindelijk tijd. Zo kan je samen met collega’s de palliatieve zorg verbeteren.”
Verspreiding & borging
Een taakgroep starten op consortium niveau blijkt, specifiek voor Septet, efficiënt. Voor een ROS adviseur is het efficiënter om bij een taakgroep aan te sluiten dan bij alle netwerken. Greet vult aan: “Het ROS-netwerk haalt via de taakgroep veel kennis op over palliatieve zorg. En door de aanwezigheid van ROS-adviseur Denise leert het ROS-netwerk over PaTz en palliatieve zorg. Dit zorg voor een verspreidend effect.”
Bovendien borgt deze taakgroep de aandacht voor PaTz. Greet: “Omdat er veel bespreekpunten op de agenda van een netwerk staan is de kans aanwezig dat de prioriteit bijvoorbeeld bij het IZA ligt, waardoor er geen aandacht is voor PaTz. In de taakgroep is daar dan wel aandacht voor.” Greet benoemt ook dat de grenzen binnen een netwerk niet waterdicht zijn. Greet: “Zo zijn er huisartsen op de grens van een netwerkgebied. Met een taakgroep op consortium niveau los je dit op.”
Onbewust onbekwaam
Trekkersgroep Septet is vol in beweging maar kent ook uitdagingen. Steven: “Huisartsen zijn moeilijk in beweging te brengen. Veel huisartsen zijn geen kaderarts en/of hebben geen focus op palliatieve zorg.” In gesprekken met andere huisartsen onderzocht Steven wat er nodig is om een PaTz groep te starten. Een belangrijke factor blijkt tijd en financiering. Veel huisartsen weten niet dat er voor de PaTz bijeenkomsten en dat er een startpakket is voor het starten van een PaTz groep. Tegelijkertijd ervaart Steven dat urgentiebesef ontbreekt om een PaTz groep op te richten. Steven: “Huisartsen lijken soms onbewust onbekwaam, bijvoorbeeld omdat ze nooit klachten hebben gehad over de palliatieve zo Ik merkte dit op tijdens mijn kaderopleiding, door de opgedane kennis zou ik achteraf palliatieve situaties anders hebben aangepakt. Dit inzicht gun ik andere collega’s ook.”
Ondersteuning oprichting PaTz groep
Startpakket voor het starten van een PaTz-groep vraagt niet alleen enthousiasme van huisartsen en wijkverpleegkundigen, maar ook een gedegen voorbereiding en organisatie. Om de oprichting van nieuwe groepen te ondersteunen, biedt het team proactieve zorgplanning van Stichting PZNL in samenwerking met Stichting PaTz een startpakket aan voor nieuwe PaTz-groepen in 2025.
Greet: “Het is niet zo moeilijk! Zoek een netwerkcoördinator, een PaTz ambassadeur en ROS-adviseur. Kom bij elkaar en wissel uit!”
Financiering en implementatie
Om de kwaliteit van zorg voor palliatieve patiënten thuis te verbeteren zijn er mogelijkheden om Hadoks, de RHO in regio Haaglanden en CZ over de financiering van de inzet van deelnemers van PaTz-groepen met behulp van de experimentele NZa-prestatie TAPA$. de is volgens Steven een kans voor nieuwe PaTz groepen. Steven: “Daarmee verbeteren we de kwaliteit van palliatieve zorg: patiënten in de laatste levensfase worden eerder gesignaleerd en gemarkeerd en pzp gesprekken worden verbeterd.” Ook blijkt uit onderzoek (link Sentimelc) dat de inzet van PaTz groepen leidt tot minder SEH-bezoeken, ziekenhuisopnames en sterven minder mensen in het ziekenhuis. De financiële impact van deze zorgreductie is veel groter dan de kosten van de PaTz groepen. Steven ziet ook kansen in het onderwijs. “We willen zoveel mogelijk de PaTz-methodiek implementeren in het onderwijs, maar ook in andere organisaties zoals thuiszorgorganisaties,” aldus Steven.
Onverminderd kennis delen
Greet: “De wens over de toekomst is dat alle huisartsen in PaTz groepen zitten, zodat we overbodig worden. Maar dat is niet reëel. We blijven ons inzetten voor het starten van nieuwe PaTz groepen. Als resultaat van de PaTz groepen zien we vaker dat zorgverleners elkaar makkelijker vinden.” Steven vult aan: “Met de nieuwe TAPA$ financiering hoop ik dat meer PaTz groepen starten. De komst van de bekostiging geeft aan dat de PaTz-methodiek werkt. We blijven de PaTz groepen ondersteunen. En als enige kaderhuisarts in de regio blijf ik onverminderd alle kennis delen, bijvoorbeeld via scholingen.”
Meer inspirerende voorbeelden
Lees ook het artikel “Alle huisartsen en thuiszorgorganisaties in verbinding met een PaTz-groep” met PaTz-ambassadeur en (kader)huisarts Carla Juffermans en netwerkcoördinator Anne Kors-Walraven.
Bekostiging PaTz-werkwijze
Lees hier het nieuwsbericht over de bekostiging van de PaTz-werkwijze via TAPA$.
Handreiking
Ontdek hier de Handreiking Contractering PaTz-werkwijze.